Stojičić: Poslodavci nisu tražili uvođenje novih zanimanja

Glavna vodilja prilikom kreiranja upisne politike je da bude usklađena sa strateškim pravcima razvoja privrede Republike Srpske, odnosno sa potrebama tržišta rada.

Danas je više nego prije prepoznatljiv uticaj predstavnika poslovne zajednice i jedinica lokalnih samouprava na upisnu politiku koju dostavljaju srednje škole.

Istakla je to u intervjuu za “Glas Srpske” ministarka prosvjete i kulture Republike Srpske Željka Stojičić dodavši da je aktuelna upisna politika usklađivana i sa iskazanim potrebama visokoškolskih ustanova za nastavak daljeg školovanja.

Objavljen je Pravilnik o planu upisa učenika u prvi razred srednjih škola u RS u školskoj 2024/25. godini. Koliko mjesta je planirano upisnom politikom?

Stojičić: U prve razrede srednjih škola planiran je upis 10.143 učenika, od čega 22 odsto u zanimanja trećeg stepena složenosti i 78 procenata u zanimanja četvrtog stepena složenosti. Predviđen je upis u 13 struka, odnosno 79 zanimanja, 54 zanimanja četvrtog stepena i 25 trećeg stepena. Deveti razred u školskoj 2023/2024. godini završava 9.826 učenika, što je za 72 više u odnosu na prethodnu školsku godinu. Plan upisa učenika je veći od broja onih koji završavaju osnovnu školu da bi bio omogućen upis učenika iz pograničnih područja. Ministarstvo je izradilo besplatnu android aplikaciju “Vodič kroz zanimanja”, kojom se učenici mogu informisati o ponudi svih zanimanja, o deficitarnim zanimanjima, kao i opisu svih zanimanja na koja mogu da se upišu u svim opština i gradovima u Republici Srpskoj. Upis se vrši na osnovu javnog konkursa koji, u skladu sa zakonom, raspisuju do kraja maja.

Jesu li planirana nova zanimanja u idućoj školskoj godini?

Stojičić: Zakonom je propisano da poslodavac može da predloži upis zanimanja koje je potrebno privredi ukoliko obezbijedi uslove za obavljanje praktične nastave. Za narednu školsku godinu poslodavci nisu iskazali interes za upis novih zanimanja potrebnih tržištu rada. Na prijedlog poslovne zajednice u prethodnom periodu uvedena su dva ogledna zanimanja i to tehničar za robotiku i CNC operater.

Koji su najveći izazovi prilikom kreiranja upisne politike?

Stojičić: Jedinice lokalne samouprave zajedno sa školama i privrednicima predlažu upis u zanimanja koja su potrebna tim lokalnim zajednicama. Veliki izazovi pri kreiranju upisa su nerazvijeno tržište rada u nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama, nespremnost škola za uvođenje novih struka i zanimanja u smislu ispunjenosti tehničkih i kadrovskih uslova, zatim disproporcija između želja i mogućnosti učenika za školovanjem u određenom zanimanju. Kako bi uskladili potrebe obrazovanja i tržišta rada, neophodne su nam i projekcije potreba za kadrovima za duži period.

Da li je definisana lista deficitarnih zanimanja i koja su to?

Stojičić: S ciljem da bude podstaknut upis učenika u ona zanimanja koja su potrebna tržištu rada, a za koja učenici pokazuju najmanje interesovanja, Ministarstvo je u skladu sa prijedlozima jedinica lokalne samouprave i privrede definisalo listu deficitarnih zanimanja. Do sada je stipendiran 2.301 učenik. Za narednu školsku godinu u 37 škola, u 28 lokalnih zajednica planiran je upis u 17 deficitarnih zanimanja.

Česte su pritužbe na nastavne planove i programe u srednjim stručnim i tehničkim školama u smislu da su prevaziđeni i ne prate razvoj tehnologije?

Stojičić: Novi nastavni planovi i programi za sve razrede srednjih stručnih i tehničkih škola, za ukupno 106 zanimanja u 14 struka doneseni su i u primjeni su od školske 2020/21. godine. U procesima razvoja nastavnih planova i programa učestvovali su, pored predstavnika Republičkog pedagoškog zavoda, nastavnog osoblja iz srednjih škola i visokoškolskih ustanova, i Privredna komora RS i Savez opština i gradova. Razvijeni nastavni planovi i programi za stručno i tehničko obrazovanje usklađeni su sa standardima zanimanja koji predstavljaju popis svih poslova koje pojedinac obavlja u određenom zanimanju i popis kompetencija potrebnih za njihovo uspješno obavljanje. U narednom periodu radićemo na postupku evaluacije standarda zanimanja i usklađivanju nastavnih planova i programa.

Mnogo se radilo na obezbjeđivanju praktične nastave kod poslodavaca. Koliko učenika u ovoj školskoj godini ide na praktičnu nastavu kod poslodavaca?

Stojičić: Poslovna zajednica iskazuje sve veći interes za organizovanje praktične nastave za učenike srednjih stručnih i tehničkih škola. U školskoj 2023/24. godini imamo 1.186 privrednih subjekta, odnosno preduzetnika koji organizuju praktičnu nastavu za 4.078 učenika iz 50 škola. Prije pet godina saradnja na ovom polju je bila uspostavljena između 75 privrednih subjekata i 12 srednjih škola. Uvažavajući važnost izvođenja praktičnog dijela nastave kod poslodavca Ministarstvo je iniciralo zakonske izmjene koje su donijele olakšice poslodavcima kod kojih učenici obavljaju praktičnu nastavu, poput oslobađanja plaćanja poreza na dohodak ukoliko isplaćuju naknadu učenicima. S druge strane smanjena je osnovica doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, koju plaća škola za učenike na praktičnoj nastavi kod poslodavca, sa 50 odsto na 20 odsto prosječne bruto plate. To znači i manje sredstava za jedinice lokalnih samouprava koje su u obavezi da iz svojih budžeta obezbijede školama sredstva za uplatu ovih doprinosa.

Gradonačelnik Banjaluke najavio je osnivanje sportske gimnazije u Banjaluci. Da li je riječ o novoj školi ili smjeru u okviru postojeće Gimnazije i kada se može očekivati realizacija te inicijative?

Stojičić: Ni Gimnazija ni grad Banjaluka nisu dostavili zvanične inicijative, kao ni elaborat o opravdanosti uvođenje novog smjera, odnosno osnivanja škole. Do sada nam se grad Banjaluka obraćao za zahtjevom za informaciju o koracima i dokumentaciji koju je potrebno dostaviti da bi bile započete aktivnosti u vezi sa uvođenjem sportskog smjera gimnazije u okviru Gimnazije. Ministarstvo je dostavilo traženo i upoznalo Gradsku upravu sa zakonskim procedurama, a grad je dostavio obavještenje i preliminarno idejno rješenje adaptacije prostorija Sokolskog doma, koje predstavlja samo dio elaborata o opravdanosti osnivanja škole. Po dostavljanju kompletne dokumentacije na prijedlog ministarstva odluku o osnivanju škole donosi Vlada Republike Srpske. A uvođenje novog smjera u Gimnaziji, na prijedlog škole, odobrava ministar.

Građevinska škola

Građevinska škola Banjaluka, kojoj je zbog nedostatka učionica smanjen broj planiranih odjeljenja, tražila je korekciju plana. Kako je to riješeno?

Stojičić: Problem prostornih kapaciteta za učenike te škole traje već duži niz godina. U ovoj školskoj godini rade na dvije lokacije, što svakako nije dobro rješenje. S obzirom na to da u narednoj godini ne mogu računati na prostorije u Poljoprivrednoj školi, uslijedilo je smanjenje broja odjeljenja. Plan je korigovan na zahtjev škole i grada Banjaluka koji su dali uvjerenje da će problem prostornih kapaciteta biti riješen.

Glas Srpske