Naučnici pronašli egzotičnu crnu rupu koja se smatra “iglom u plastu sijena”

Astronomi su u galaksiji koja se nalazi pored našeg Mliječnog puta uočili ono što nazivaju kosmičkom „iglom u plastu sijena” – crnu rupu koja ne samo da je klasifikovana kao uspavana, već se čini da je rođena bez eksplozija umiruće zvijezde.

Istraživači su u ponedjeljak rekli da se ova razlikuje od svih drugih poznatih crnih rupa po tome što je “rendgenski tiha” – ne emituje snažno rendgensko zračenje što ukazuje na gutanje obližnjeg materijala svojom snažnom gravitacijom – i da nije rođena u zvijezdanoj eksploziji nazvanoj supernova.

Crne rupe su izuzetno gusti objekti sa gravitacijom tako intenzivne jačine da čak ni svjetlost ne može pobjeći.

Ova, sa masom najmanje devet puta većom od našeg Sunca, otkrivena je u oblasti magline Tarantula u galaksiji Veliki Magelanov oblak i nalazi se oko 160.000 svjetlosnih godina od Zemlje. Svjetlosna godina je udaljenost koju svjetlost prijeđe u godini: 9,5 triliona km (9,500,000,000,000 km).

Izuzetno sjajna i vruća plava zvijezda s masom oko 25 puta većom od Sunčeve kruži oko ove crne rupe u zvjezdanom braku. Ovaj takozvani binarni sistem je nazvan VFTS 243. Istraživači vjeruju da će zvjezda pratilac na kraju takođe postati crna rupa i da bi se mogla spojiti sa drugom.

Uspavane crne rupe, za koje se smatra da su relativno česte, teško je otkriti jer vrlo malo stupaju u interakciju sa svojom okolinom. Brojni prethodno predloženi kandidati su razotkriveni daljim proučavanjem, uključujući i članove tima koji je otkrio ovu.

– Izazov je pronaći te objekte, Identifikovali smo iglu u plastu sijena! – dodao je Tomer Shenar, istraživač iz astronomije na Univerzitetu u Amsterdamu, glavni autor studije objavljene u časopisu Nature Astronomy.

Istraživači su koristili šest godina posmatranja sa veoma velikog teleskopa Evropske južne opservatorije sa sjedištem u Čileu.

– To je prvi objekat te vrste otkriven nakon što su astronomi decenijama tragali – rekao je astronom i koautor studije Kareem El-Badry iz Harvard & Smithsonian Centra za astrofiziku.

Postoje različite kategorije crnih rupa. Najmanje, poput novootkrivene, su takozvane crne rupe zvjezdane mase nastale kolapsom masivnih pojedinačnih zvijezda na kraju njihovog životnog ciklusa. Postoje i crne rupe srednje mase, kao i ogromne supermasivne crne rupe koje se nalaze u centru većine galaksija.

– Crne rupe su suštinski tamni objekti. Ne emituju nikakvu svjetlost. Stoga, da bismo otkrili crnu rupu, obično gledamo u binarne sisteme u kojima vidimo jednu blistavu zvijezdu kako se kreće oko drugog, nedetektovanog objekta – rekla je koautorka studije Julia Bodensteiner, postdoktorski istraživač na Evropskoj južnoj opservatoriji u Minhenu.

Obično se pretpostavlja da je kolaps masivnih zvijezda u crne rupe povezan sa snažnom eksplozijom supernove. U ovom slučaju, zvijezda možda 20 puta veća od mase našeg Sunca odnijela je dio svog materijala u svemir u svojim samrtnim mukama, a zatim se srušila u sebe bez eksplozije.

Oblik njene orbite sa pratiocem nudi dokaze za nedostatak eksplozije.

– Orbita sistema je gotovo savršeno kružna. Da je došlo do supernove, sila eksplozije bi udarila novoformiranu crnu rupu u nasumičnom smjeru i stvorila eliptičnu, a ne kružnu orbitu. U takozvanim sistemima uspavanih crnih rupa, pratilac je dovoljno udaljen da se materijal ne nakuplja oko crne rupe da bi se zagrijao i emitovao rendgenske zrake. Umjesto toga, crna rupa ga odmah proguta. – rekao je Shenar.

Crne rupe mogu biti nemilosrdno halapljive samo ako im postoji nešto dovoljno blizu što mogu progutati. Obično ih otkrijemo ako primaju materijal od zvijezde pratioca, proces koji nazivamo akrecijom.

Agencije